Czerniak jest najbardziej niebezpieczną formą raka skóry. Wywodzi się z melanocytów (tzn. komórek barwnikowych wytwarzających i zawierających melaninę), które ulegają złośliwej przemianie. Najczęściej umiejscawia się na skórze pleców u mężczyzn lub na nogach kobiet. Może także rozwijać się wszędzie tam, gdzie występują melanocyty, tzn. na błonach śluzowych (w jamie ustnej, odbytnicy), w siatkówce oka, skórze pod paznokciami, a nawet na podeszwach stóp lub dłoni. Najczęściej jest rozpoznawany w czwartej dekadzie życia, u dzieci stwierdzany bardzo rzadko. Charakteryzuje się dużą skłonnością do pojawiania wczesnych przerzutów, oraz słabą odpowiedzią na leczenie. Powoduje to, że jest uważany za nowotwór szczególnie złośliwy.
Czynnikami ryzyka sprzyjającymi rozwojowi czerniaka są: stałe drażnienie i urazy skóry, a także długotrwała ekspozycja na słońce. Większe predyspozycje wykazują osoby o jasnej karnacji narażone na długofalowe nasłonecznianie (głównie w dzieciństwie). Znaczący jest też czynnik hormonaln , co potwierdza częstszej występowanie czerniaka w okresie dojrzewania, ciąży i połogu. Z tych względów jest on częściej obserwowany u kobiet niż u mężczyzn, u których choroba ma przebieg zwykle cięższy.
Skóra
Skóra jest największym organem naszego ciała, pełni wiele istotnych funkcji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. Zbudowana jest z trzech warstw :
- naskórka - składający się głównie z keranocytów ( dojrzewających komórek nabłonka) , melanocytów ( komórek barwnikowych) , komórek Langerhansa (odpowiedzialnych za reakcje immunologiczne) i komórek Merkla (komórek układu nerwowego),
- skóry właściwej - składającej się z tkanki łącznej, zawierającej włókna kolagenowe i elastynę, naczynia , nerwy, fibroblasty i mastocyty (elementy komórkowe),
- tkanka podskórna - zbudowana z tkanki tłuszczowej i łącznej.
W skórze znajdują się także gruczoły potowe, łojowe, włosy i paznokcie. Do podstawowych czynności skóry należy funkcja: ochronna ( przed zakażeniami, czynnikami mechanicznymi, chemicznymi , termicznymi, promieniowaniem UV), termoregulacyjna , percepcyjna (odbiera bodźce), produkuje witaminę D.
Rak skóry
Czerniaki najczęściej rozwijają się ze znamion barwnikowych zaliczanych do znamion płaskich ( najbardziej niebezpieczne te prawie czarne), złośliwych plam soczewicowatych (rozwijających się na skórze twarzy). Rzadziej rozwijają się ze znamion błękitnych, czy w skórze niezmienionej.
Poniżej przedstawiono klasyfikację czerniaków stosowaną obecnie:
- czerniak wywodzący się z plamy soczewicowatej – ma charakter raczej łagodny, dotyczy osób starszych
- czerniak wywodzący się z plam soczewicowatych umiejscowiony na kończynach – rozwija się dość długo w okolicach paznokci (także pod płytką paznokcia)
- czerniak szerzący się powierzchownie – cecha: powolny rozwój ( nawet kilka lat)
- czerniak guzkowy – jest czerniakiem o szybkim przebiegu (kilka miesięcy do 2 lat);
- postać bezbarwnikowa - postać czerniaka o małym zróżnicowaniu, co sprawia, że jest to postać o szczególnej złośliwości i gorszych rokowaniach.
Czerniak jest nowotworem o dużej zdolności rozsiewania się przez krew lub chłonkę, co prowadzi do powstawania przerzutów do węzłów chłonnych lub przerzutów do płuc, wątroby, kości czy mózgu. Pojawiają się one najczęściej w ciągu dwóch lat od postawienia diagnozy.
Podstawowa metoda leczenia polega na chirurgicznym usunięciu zmiany wraz z marginesem zdrowej skóry. Stadium zaawansowane wymaga leczenia cytostatykami.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej:
sprawdź tutaj.