Mózg wraz z rdzeniem kręgowym tworząc centralny układ nerwowy (OUN) odpowiedzialny jest za wszystkie funkcje życiowe organizmu. Pojawiający się nowotwór może dotyczyć mózgu, rdzenia kręgowego czy opon mózgowych i rozwijać się jako guz pierwotny lub wtórny , będący wynikiem przerzutów nowotworowych z innych narządów. Nowotwory wtórne występują znacznie częściej ,dotyczą ok. 15% wszystkich chorych na nowotwory złośliwe Do rozwoju raka mózgu dochodzi, gdy jego zdrowe komórki zmieniają się i rozwijają w sposób niekontrolowany tworząc masę zwaną guzem . Zmiana ta może mieć charakter łagodny (zmiana niezłośliwa) lub złośliwy (zmiana rakowa). W tym przypadku każda zmiana, nawet ta niezłośliwa jest groźna, ponieważ może uciskać struktury ważne życiowo i doprowadzić do kalectwa czy nawet śmierci. W odróżnieniu od większości innych, nowotwory OUN rzadko dają przerzuty do innych obszarów ciała . Przyczyna powstawania guzów mózgu nie jest do końca poznana. Za czynniki sprzyjające rozwojowi tego nowotworu uważa się m.in.: oddziaływanie pola elektromagnetycznego i promieniowania jonizującego , pestycydy i herbicydy, nitrozaminy, a także produkty przemysłu naftowego. Do nich także należy zaliczyć urazy (także te okołoporodowe) i infekcje (wirusem Epstein-Barr) przebyte w przeszłości.

Nowotwory złośliwe OUN są przyczyną 3% wszystkich zgonów na nowotwory, z uwagi na tak dużą śmiertelność niezwykle istotne jest rozpoznanie ich we wczesnym stadium i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Mózg – budowa i funkcje

Mózg - Delikatny mózg , wypełniający całą mózgoczaszkę chroniony jest przez opony mózgowe i czaszkę. Pomiędzy oponami ( naczyniówką, pajęczynówką, twardówką) znajduje się płyn mózgowo- rdzeniowy, amortyzujący uderzenia i wstrząsy. Wyróżnia się pięć jego elementów : kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie (móżdżek) i zamózgowie (rdzeń przedłużony). Składa się z dwóch półkul i dzieli się na cztery płaty, poprzedzielane bruzdami, odpowiedzialne za specyficzne funkcje:

• płat czołowy - tu znajduje się m.in. ośrodek ruchu,
• płat ciemieniowy - tu znajdują się ośrodki czuciowe, mowy, orientacji wzrokowo-przestrzennej.

W obu płatach, czołowym oraz ciemieniowym leżą podstawowe ośrodki rozumienia, kojarzenia oraz pamięci, a także ośrodki wpływające na zachowanie się organizmu

• płat potyliczny - tu umiejscowiony są ośrodki wzroku,
• płat skroniowy - zawierający ośrodek słuchu i rozumienia bodźców słuchowych.

W międzymózgowiu wyróżniamy przysadkę mózgową (nadrzędny gruczoł dokrewny), szyszynkę i układ limbiczny odpowiadający za emocje, popęd płciowy, strach, pragnienie i głód.

Dzięki ośrodkom zawartym w śródmózgowiu (leżącemu na przedzie móżdżku) możliwa jest kontrola napięcia mięśniowego oraz utrzymywanie właściwej postawy ciała.

Móżdżek (tyłomózgowie) znajduje się w tylnej części ,poniżej mózgu, Jest on odpowiedzialny za koordynację i równowagę.

Pień mózgu (rdzeń kprzedłużony) to część mózgu, która łączy się z rdzeniem kręgowym, Poprzez rdzeń przedłużony przebiegają liczne szlaki nerwowe, które biorą swój początek albo w rdzeniu kręgowym albo w mózgu. Kontroluje mimowolne funkcje niezbędne do życia, takie jak bicie serca i oddychanie, odruchy obronne. Ponadto przekazuje informacje dotyczące kontrolowanych przez mózg i móżdżek funkcji w organizmie.

Opony mózgowe. Są to błony, które otaczają i chronią mózg oraz rdzeń kręgowy. Istnieją trzy warstwy opon mózgowo-rdzeniowych, zwane naczyniówką, pajęczynówką, twardówką. Przestrzenie pomiędzy strukturami wypełnione są płynem mózgowo-rdzeniowym chroni on przed urazami i wstrząsami

Guzy mózgu

Klasyfikacja WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) wyróżnia następujący podział:

• nowotwory z tkanki nerwowo-nabłonkowej ( neuroeptelialne) - tu należą glejaki, skąpodrzewiaki, wyściółczaki i rdzeniaki
• nowotwory nerwów czaszkowych i rdzeniowych – tu: nerwiak osłonowy i nerwiakowłókniak
• nowotwory opon – oponiak
• chłoniaki
• nowotwory z pierwotnych komórek rozrodczych
• nowotwory okolicy siodła tureckiego – tu należą np. nowotwory przysadki
• nowotwory przerzutowe – rozwijające się częściej niż zmiany pierwotne

Guzy mózgu stanowią aż 3% wszystkich nowotworów złośliwych. Obserwuje się zależny od wieku czas rozwoju, najczęściej dotyczy on dzieci poniżej 10. roku życia i dorosłych w 4,5,6 dekadzie życia. Częściej u mężczyzn niż kobiet. Nowotwory mózgu należą do źle rokujących. W Polsce co roku diagnozuje się ok. 2700 pierwotnych guzów mózgu, z czego 2300 chorych umiera. Te statystki są nieco lepsze w odniesieniu do dzieci, w tym przypadku nowotwory te łatwiej poddają się leczeniu i szanse na przeżycie 5 lat wynoszą 50-80%.

Najczęstszą postacią guzów mózgu są glejaki wielopostaciowe ( 40% nowotworów wewnątrzczaszkowych i 70-80% w obrębie OUN), nierzadko występuje też oponiak ( częściej stwierdzany u kobiet). Dzieci i młodzież częściej chorują na wyściółczaka, gwiaździaka włosowatokomórkowego i rdzeniaka płodowego.

Gwiaździaki i skąpodrzewiaki są mniej inwazyjne, nie zagrażają zdrowiu i życiu pacjenta w takim stopniu jak guzy wielopostaciowe (crioblastoma multiforma). Różnica między nimi dotyczy charakteru wzrostu- gwiaździaki i skąpodrzewiaki są nowotworami, które się otorbiają, dzięki czemu można je operacyjnie usunąć w całości. Najgroźniejsze są glejaki wielopostaciowe, które rozprzestrzeniają się komórkach mózgu i naciekają sąsiadujące tkanki tak ,że trudno zauważyć granicę pomiędzy tkankami zdrowymi a zmienionymi chorobowo. W tej sytuacji nie jest możliwe całkowite usunięcie zmiany. Glejaki wielopostaciowe są bogato unaczynione i mają bardzo dużo patologicznych naczyń krwionośnych, takich jakie normalnie w organizmie człowieka nie występują. Dzięki nim rozprzestrzeniają się we wszystkich kierunkach, nierzadko obejmując obie półkule. Glejaki są najgorzej rokującym , inwazyjnym (rozprzestrzeniającym się ) typem nowotworu mózgu.

Do objawów towarzyszących temu schorzeniu należą:  silne bóle głowy, nudności, wymioty, niedowład ciała – całego lub ograniczony tylko do ręki, nogi albo twarzy , napady padaczkowe.