Rak jelita grubego powstaje, gdy zdrowe komórki w błonie śluzowe j jelita grubego lub odbytnicy zaczynają się zmieniać i rozwijać w sposób niekontrolowany, tworząc masę nazywaną guzem. Zmiana ta może mieć charakter łagodny (niezłośliwy) lub złośliwy (czyli może rozprzestrzeniać się do innych części ciała). Zazwyczaj rozwija się dość powoli, jednak w niektórych przypadkach, gdy pacjent jest np. dziedzicznie obciążony, zmiany te mogą tworzyć się od kilku miesięcy do kilku lat. Duże zróżnicowanie nowotworów jelita grubego jest efektem wpływu czynników środowiskowych i prowadzonego stylu życia.
Rak jelita grubego (okrężnicy, odbytnicy i odbytu) należy do najczęstszych nowotworów u ludzi. Polska należy do grupy krajów o średniej zachorowalności i umieralności na ten typ nowotworu. Liczbę zachorowań na nowotwory złośliwe jelita grubego można obecnie szacować na 11 000 w ciągu roku. Zachorowalność na wsi przewyższa zachorowalność w dużych miastach.
Budowa jelita grubego
Jelito grube zaczyna się od zastawki krętniczo-kątniczej, stanowiącej granicę z jelitem cienkim. Następnie dzieli się na jelito ślepe (kątnicę) wraz z wyrostkiem robaczkowym, okrężnicę, oraz odbytnicę z kanałem odbytowym. Jelito grube jest szersze - w stanie rozkurczu osiąga średnicę 5-8 cm i znacznie krótsze ( jego długość wynosi od 120 do 150 cm) od jelita cienkiego .
Ściany przewodu pokarmowego są zbudowane z trzech warstw. Wnętrze kanału pokarmowego wyściełane jest błoną śluzową zawierającą liczne gruczoły wydzielające specyficzne soki trawienne. W błonie tej występuje duża liczba komórek wydzielających śluz, przylegając ściśle do nabłonka błony śluzowej chroni go przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz chemicznymi. Ponadto ułatwia przemieszczanie trawionych tam pokarmów, przesuwanych wzdłuż kanału pokarmowego. Znajdująca się na zewnątrz od błony śluzowej błona mięśniowa (gruba warstwa włókien ułożonych poprzecznie i podłużnie), spełnia podstawową rolę w motoryce, czyli w mieszaniu i przesuwaniu treści pokarmowej. Mięśnie w ścianie przewodu pokarmowego nieustannie kurczą się i rozkurczają, mieszając treść pokarmową z sokami trawiennymi. Dzięki ruchom robaczkowym, czyli perystaltycznym, treść pokarmowa przesuwa się w kierunku odbytu.
Polipy jelita grubego
Rak jelita grubego najczęściej poprzedzony jest powstaniem polipa, niezłośliwej zmiany, która jest uwypukleniem błony śluzowej do światła jelita grubego. Może mieć charakter wrodzony lub pojawiać się później, zwykle po 30. roku życia. Przyczyny ich powstawania nie są znane. Każdy polip powinien być usunięty endoskopowo lub chirurgicznie i ze względu na ryzyko raka poddany badaniu histologicznemu. Polipy mogą być groźne dla życia. Rozpoznawanie i usuwanie polipów przedrakowych może zapobiec rozwojowi raka jelita grubego.
Polipy występują w kilku formach. Polipy najłatwiej można wykryć podczas kolonoskopii, widoczne jako wypukłości do jelita grubego. Około 10% polipów jelita grubego jest płaskich i trudnych do wykrycia za pomocą kolonoskopii , dlatego konieczne jest zastosowanie barwnika. Te płaskie polipy charakteryzuje także wysokie ryzyko zezłośliwienia, niezależnie od ich wielkości.
Polipy gruczołowe lub gruczolaki (ich wspólną cechą jest dysplazja nabłonka), wykazują duże tendencje do rakowacenia.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej:
sprawdź tutaj.