Pierwotne nowotwory wątroby zaliczamy do grupy nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego. Wśród złośliwych nowotworów wątroby 30-krotnie częściej występują one jako nowotwory przerzutowe (wtórne) niż pierwotne, wywodzące się z komórek tego narządu. Przerzuty do wątroby rozwijają się w tym samym czasie (synchronicznie) lub później (powyżej 6 miesięcy od zakończenia leczenia nowotworu pierwotnego). Do nowotworów, które najczęściej dają przerzuty do wątroby należą: rak jelita grubego (45%), rak żołądka (ok. 20%), rak trzustki i dróg żółciowych (15%), rak piersi, narządów płciowych żeńskich, rak płuca i rak dróg moczowych. Najczęściej dochodzi do rozwoju nowotworów wątroby w wyniku wcześniej przebytych chorób (szczególnie WZW B, WZW C) i powstałej następstwie marskości. Obserwowany czas, w którym rozwija się nowotwór od momentu zarażenia wirusem, to 30-50 lat. Rozwija on się głównie u mężczyzn po 50. roku życia.

Za czynniki ryzyka sprzyjające rozwojowi nowotworu wątroby uważa się m.in. : zakażenie wirusem WZW B lub WZW C, marskość wątroby, nadmierne spożycie alkoholu, choroby metaboliczne (m.in. hemochromatoza, wrodzona tyrozynemia, choroba Wilsona, porfirie), aflatoksyny (zawartych w spleśniałym zbożu), doustne środki antykoncepcyjne.

Wątroba - budowa i funkcje

Jest 1,5 kilogramowym, wieloczynnościowym organem o budowie zrazikowej . Leży głównie w prawym nadbrzuszu. Zbudowana z płatów – prawego (większego) i lewego, powierzchnię przeponową ma wypukłą, a trzewną- wklęsłą. Na powierzchni trzewnej wyróżnia się wrota wątroby, przez które wchodzą naczynia krwionośne – tętnica wątrobowa i żyła wątrobowa, a uchodzą przewody wątrobowe: prawy i lewy, łączące się w przewód wątrobowy wspólny ( te trzy elementy tworzą tzw. triadę wątrobową i występują w każdym najmniejszym elemencie wątroby czyli zraziku).

Do funkcji wątroby w organizmie należą: funkcje metaboliczne, wydalnicze (m.in. neutralizowanie i usuwanie nagromadzonych toksyn) , spełnia funkcję gruczołu trzewnego, wydzielając żółć, niezbędną do trawienia tłuszczy ( zbierana w pęcherzyku żółciowym). Wątroba magazynuje witaminy A, D, B12 i znaczne ilości żelaza, uczestniczy także w regulacji stężenia hormonów.

Nowotwory wątroby

Do rozwoju raka wątroby dochodzi, gdy jej zdrowe komórki zmieniają się i rozwijają w sposób niekontrolowany, tworząc masę zwaną guzem. Zmiana ta może mieć charakter łagodny (zmiana niezłośliwa) lub złośliwy (zmiana rakowa). Guz nowotworowy jest to zbiór dużej liczby komórek nowotworowych, które mają zdolność do rozprzestrzeniania się do innych części ciała.

W przebiegu raka pierwotnego wątroby, narząd ten często jest twardy o bolesnym brzegu i całej powierzchni. Często dochodzi do powiększenia śledziony, jako wyraz istniejącego nadciśnienia wrotnego.

Rozróżnia następujące pierwotne nowotwory złośliwe wątroby:

• Rak wątrobowokomórkowy (HCC ,carcinoma hepatocellulare, hepatoma), stwierdzany w prawie 85% przypadków, wywodzi się z hepatocytów
• Rak przewodów żółciowych wewnątrzwątrobowych (cholangiocarcinoma) wywodzi się z nabłonka przewodów żółciowych wewnątrzwątrobowych, stwierdzany w ok. 9% przypadków
• Torbielakogruczolak (cystadenocarcinoma), powstaje w torbielach wątroby
• Rak płodowy (hepatoblastoma), wywodzący się z przetrwałych hepatocytów płodowych lub zarodkowych
• Mięsaki (sarkoma) , pochodzenia mezenchymalnego, stwierdza się je u ok. 1 %, np. angiosarcoma – rozwija się w naczyniach krwionośnych wątroby.